Z Budapesztu na salony królewskie – niezwykła droga Philipa de László

Philip de László – mistrz portretu w służbie europejskich elit

Philip de László, urodzony jako Fülöp Laub w 1869 roku w Budapeszcie, był jednym z najwybitniejszych portrecistów pierwszej połowy XX wieku. Dzięki swej niezwykłej technice, talencie do uchwycenia psychologii portretowanych osób oraz kontaktom wśród arystokracji i rodzin królewskich, zdobył międzynarodową sławę. Jego twórczość obejmuje ponad 4 000 obrazów, w tym portrety papieży, cesarzy, księżniczek i polityków. Choć jego nazwisko może być dziś mniej znane niż to innych wielkich malarzy epoki, László pozostawił niezatarte piętno na historii malarstwa portretowego.

Od Budapesztu do Londynu – droga ku sławie

Philip de László urodził się jako jedno z dziesięciorga dzieci w węgierskiej rodzinie żydowskiego pochodzenia. Jego ojciec, Adolf Laub, był krawcem. Już w młodości Fülöp zdradzał zainteresowanie sztuką i wykazywał duże zdolności manualne. Kształcił się w Budapeszcie w Krajowej Szkole Sztuk Dekoracyjnych, a następnie w Monachium i Paryżu – dwóch ważnych ośrodkach artystycznych tamtej epoki. W 1891 roku zmienił nazwisko na węgierskie „László” i przeszedł na katolicyzm, co miało ułatwić mu rozwój kariery.

Przełomem w jego życiu był portret cesarzowej Elżbiety z Bawarii (znanej jako Sisi), z 1899 roku. Obraz przyniósł mu uznanie i rozgłos, a jego reputacja jako portrecisty rosła szybko wśród europejskich dynastii i elit. W 1907 roku osiedlił się na stałe w Londynie, gdzie jego kariera osiągnęła szczyt.

Malarz koronowanych głów – twórczość na królewskim poziomie

Philip de László zdobył miano „malarza monarchów”, wykonując zamówienia dla rodzin królewskich z całej Europy i poza nią. Portretował m.in. króla Edwarda VII, królową Aleksandrę, Jerzego V i królową Marię, a także cesarza Franca Józefa I, cara Mikołaja II, belgijskiego króla Alberta I, a nawet Winston’a Churchilla. W 1909 roku został naturalizowanym obywatelem brytyjskim, a w 1912 roku otrzymał szlachectwo od króla Jerzego V.

Styl László był charakterystyczny – łączył akademicką precyzję z delikatnym realizmem i subtelnością psychologiczną. Choć jego paleta kolorystyczna była stonowana, potrafił mistrzowsko wydobyć charakter i emocje modela. Mimo że porównywano go z Johnem Singerem Sargentem, László wyróżniał się bardziej konserwatywnym podejściem do kompozycji i techniki.

Życie prywatne i artystyczne rozdroża

W 1900 roku László poślubił Lucy Madeleine Guinness, arystokratkę i członkinię znanej irlandzkiej rodziny bankierskiej Guinnessów. Małżeństwo było istotnym krokiem w jego społecznym awansie – Lucy miała liczne koneksje w arystokracji brytyjskiej i kontynentalnej. Para miała sześcioro dzieci i prowadziła dom pełen artystycznego ducha i elegancji.

Mimo sukcesów, László musiał zmagać się z problemami politycznymi. Podczas I wojny światowej jego pochodzenie i związki z monarchiami austro-węgierską i niemiecką budziły podejrzenia władz brytyjskich. W 1917 roku został nawet na krótko aresztowany pod zarzutem szpiegostwa, jednak uniewinniono go po przeprowadzeniu dochodzenia.

Dziedzictwo László – jak pamiętamy mistrza dziś

Philip de László zmarł w 1937 roku w wieku 68 lat. Pochowany został na cmentarzu w Londynie, a jego spuścizna artystyczna jest do dziś doceniana w kręgach kolekcjonerskich i muzealnych. Jego prace znajdują się w zbiorach m.in. National Portrait Gallery w Londynie, w pałacach królewskich, a także w kolekcjach prywatnych.

Choć przez wiele lat uważany był za artystę konserwatywnego, można dziś dostrzec w jego twórczości subtelną modernistyczną nutę, szczególnie w sposobie, w jaki przedstawiał osobowość swoich modeli. Jego styl nie uległ szybkim zmianom awangardy, ale zamiast tego zachował ponadczasową elegancję i mistrzostwo rzemiosła.

Obecnie jego dorobek badany jest z większym zainteresowaniem – nie tylko jako przykład sztuki portretowej w złotym wieku monarchii europejskich, ale także jako fascynujące świadectwo epoki końca imperiów i przemian społecznych. Fundacja de László (De Laszlo Archive Trust) prowadzi od lat archiwum jego korespondencji i katalog jego prac, udostępniając je badaczom i miłośnikom malarstwa.

Philip de László pozostaje przykładem mistrza, który pomimo zmiennych losów politycznych nie zrezygnował z wartości tradycyjnego portretu, a jego obrazy przetrwały jako emblematy majestatu, siły i elegancji wielkich postaci XX wieku.

tagi: malarstwo portretowe, Philip de László, historia sztuki europejskiej